Samla på isen i nydeleg vinterlandskap på Replot i Österbotten. Store delar av Replot er ein del av Kvarken skjergård som er på UNESCO si lite over verdas kultur- og naturarvstader.

Baking av tradisjonelle rugbrød på Stundars museum i Finland. Bygdekvinnelagsdelegasjonen med Kjellaug Urdshals, Randi Navestad, LIv Borghild Hildre og Astrid Seime.

Vi lagar tjukklefse på Løvikremma med Gossen Bygdekvinnelag. Johanna baka tjukklefse med kyndig rettleiing frå Oddbjørg. Foto: Kari Anne Rødal.

Ilze frå Latvia og Vivi-Ann frå Vassenden Bygdekvinnelag dreg teiner utanfor Bjørnsund. Foto: Astrid Seime

På besøk hjå Romsdalen kystlag i Molde. Johanna og Petra i samtale om klinkbåt-tradisjonen med Oddmund Oterhals og .. frå kystlaget.

Omsyning på Bjørnsund. På den fråflytta øya i havet er det leirskule og sommarhus.

Workshop der vi fekk prøve å måle keramikksmykker. Ingunn Talgø og Jorun Henriksen i djup konsentrasjon. Foto: Astrid Seime

Pop-up verkstad. Vi fekk prøve å lage papirroser, som tradisjonelt har vore brukt til å pynte bruda med til bryllaup i Finland. Liv Borghild Hildre og Randi Navestad i godt driv. Foto: Astrid Seime

Vi laga tradisjonell bakst frå Latvia med kyndig rettleiing frå lokal bakstedame. Foto: Kari Anne Rødal

Lisanne de Blécourt, som er tilsett på Bjørnsund leirskule, viste oss korleis dei samla lever frå fiskar og laga tranmåling. Det kan ein måle trehus med.

Torild er eldsjel og kunstnar bak kulturstien på Vedvang. Ho viste veg og fortalde.

Kjellaug og Randi frå Gossen Bygdekvinnelag og Ingunn frå Møre og Romsdal på tur på svevestien ved Atlanterhavsvegen.

Båtliv saman med Oddmund Oterhals og Romsdal kystlag.

Atlanterhavsvegen. Eit nydeleg skue på ein solfylt dag i september.

Gossen Bygdekvinnelag inviterte til verkstad der vi måla på steinar frå fjæra. Her er det Vivi-Ann frå Vassenden Bygdekvinnelag. Ein fin måte å skape samhald i gruppa, lære om nye stader og bruke naturmaterialer.

Alle deltakarane som var på Bjørnsund. Isbjørnen ser mot nord og er eit monument over dei omkomne på sjøen.

Gossen inviterte til ein imponerande skalldyrsbuffet på stranda. Her er det Somjai og Kjellaug frå Gossen. Somjai laga utruleg gode kamskjell til alle.

Kari Anne Rødal, Liv Borghild Hildre og Kristina kosar seg med kjøtsuppe og tjukklefse på museet på Løvikremma. Løvikremma er eit kystgardsmuseum på Gossen. Foto: Astrid Seime

Med båt frå Bud til Bjørnsund med Hustadvika Adventures. Petra frå Finsk 4H kosar seg med fart og spenning.

Eit lite lokalt museum i Latvia.

Romsdalsmuseet har sitt eige bunadsverkstad med tilsette som syr og sel tradisjonelle bunader. Ei levande kulturarv og eit unikt innblikk for turistar og andre.

Saunakulturen står sterkt i Finland og vi måtte sjølvsagt bidra med å halde den i hevd. Isbading vart det og. Fotograf på dette bildet er Borghild Hildre, som også hoppa i sjøen.

Vi fekk høyre om veving og nye bruksområder for tradisjonelle band. Banda er laga av tekstilhandtverkar Anna Nordström, Österbotten, Finland

Glade damer. Her er Agnetzia og Liv Borghild med tradisjonelle papirblomar frå Österbotten.

Første stopp i Latvia var den nydelege middelalderlandsbyen Jaunpils med overnatting i Jaunpils middelalderslott.

Verksemda SALT på Gossen lagar nydeleg godt salt. Her hjelper Ilze til med salt-produksjon.

Omvisning på Løvikremma, Gossen.

Bygdekvinnene hadde dekka bord til oss på Løvikremma.

Løvikremma.

Vassenden inviterte til gardsbesøk. Her kikkar vi inn i fjøsen dere ei kyr har gjort seg klar for å bli melka.

Renate Ziverte kosa seg på havet utanfor Bjørnsund.

Ingunn Talgø og Jorun Henriksen på kortkurs i gitar i Jaunpils, Latvia.

Vivi-Ann og Kari Anne på museumsutstilling om strikking i Alsunga, Latvia.

Eit lite museum på eit samfunnshus i ein landsby utanfor Jaunpils. Vår guide fortalde om arbeidet dei gjer for å registrere kvar hus låg og kven som eigde landområdet før Sovjettida (1944-1991). Under Sovjettida med kommunisme vart jordbruket kollektivisert og mange hus jamna med jorda.

Nordisk samarbeid for å setje levande kulturarv på agendaen

- Det viktigaste vi gjer for å halde tradisjonane levande er å møtast og lære av kvarandre, seier Kari Anne. Ho var ei av bygdekvinnene som var med på studietur til Latvia, som ein del av samarbeidsprosjektet "Safeguarding of Intangible Cultural Heritage".

Astrid Seime · 07. februar, 2023

Norges Bygdekvinnelag har delteke i det nordisk-baltiske samarbeidsprosjektet "Safeguarding of Intangible Cultural Heritage" saman med organisasjonar i Finland og Latvia.

Prosjektmidlar frå Nordplus Adult har gjeve oss sjansen til å reise på studieturar, og arbeide saman med andre organisasjonar, for å dokumentere og samle metodar for ivaretaking av den immaterielle kulturarven. Prosjektet si netttside er til inspirasjon og bruk for alle som jobbar for å ta vare på og halde tradisjonane våre levande! Les også prosjektkatalogen med oversikt over metodar og erfaringar vi fekk i løpet av prosjektet.

Sjå gjerne bildekarusellen som ligg øverst i saka!

Studietur til Finland
I mars reiste vi til Österbotten i Finland. Det var den finske kulturorganisasjonen KulturÖsterbotten i Vasa som stod for programmet. Vi var fire stykker frå Norges Bygdekvinnelag som deltok på studieturen: Liv Borghild Hildre frå Møre og Romsdal Bygdekvinnelag, Randi Navestad og Kjellaug Urdshals frå Gossen Bygdekvinnelag og Astrid Seime frå Norges Bygdekvinnelag.

Fin tur til Stundars i Österbotten, Finland. — Besøk til det offentlege lokalet med badstue i Molpe. Her var vi vi invitert til finsk tradisjonsmat, sauna og isbading.

verkstad blomster — Å invitere til korte praktiske aktivitetar var sosialt og triveleg. Ein veldig god måte å skape interesse for praktisk kunnskap og diskusjonar kring immateriell kulturarv.

Arbeidsverkstad - tradisjonelle papirblomar
Små pop-up verkstader som metode for praktisk kuturutveksling er triveleg og lærerikt. Å lage enkle ting saman er ein unik måte å overføre både praktisk kunnskap og å snakke saman om kultur og tradisjonar.

Johanna Bjørkhold fortalde at KulturÖsterbotten laga tradisjonelle papirblomar både saman med eldre og barn. Tidlegare var det vanleg å lage papirblomar til festlege høve, som bryllaup.

Her kan du sjå både enkel manual for korleis lage det sjølv og lese om historia til papirblomar!

VI var så heldige å få besøke organisasjonen Märthaforbundet i Österbotten. — I Vasa fekk vi besøke Märthaforbundet. Dei fortalde om sitt arbeid og sine prosjekt. Det var sjølvsagt moro at dei hadde hatt eit prosjekt med tittelen "Från nos til svans", som handla om korleis bruke heile dyret. Norges Bygdekvinnelag har mykje til felles med Marthaförbundet.

veveopplæring for vaksne — Vi var imponert over kurstilbodet for vaksne i Vasa, Finland. Her er eit felles hus i sentrum som tilbyr kurs for vaksne. Kursa er støtta av staten. Noko som gjer dei billegare og såleis lett tilgjengelege for alle.

Studietur til Latvia
I april reiste vi til Lativa. Her vart vi tatt i mot av våre samarbeidsorganisasjonar Jaunpils Regional Development Center Wheel i Jaunpils og Culture Projects Coordination Centre som held til i Kuldiga Latvia.

Med på studieturen til Latvia var Jorun Henriksen, leiar i Norges Bygdekvinnelag, Astrid Seime, prosjektkoordinator frå Norges Bygdekvinnelag, Ingunn Talgø, Meisingset Bygdekvinnelag, Vivi-Ann Haukås Vassenden Bygdekvinnelag og Kari Anne Rødal Vassenden Bygdekvinnelag.

I Latvia var vi til Jaunpils som ligg ein times busstur frå Riga. Jaunpils er kjent for å vere ein liten middelalderby med både festivalar og slott frå middelalderen.

Etter Jaunpils gjekk turen til Kuldiga. Ein fin småby der ein har jobba for å ta vare på dei unike bygningane i gamlebyen. Felles malar med alt frå fargekart til dører og strenge reglar for kva ein kan gjere med husa sine har gjeve resultat. Byen arbeider for å få UNESCO-status for den gamlebyen. Sjå programmet for dagane i Latvia her!

latvia baking — Vi lærte å lage tradisjonelle Sklandrausis med søtpotet og potet. Her er oppskrifta!

Fargar oppussing kuldiga — I byen Kuldiga jobbar vår samarbeidsorganisasjon med støtte og informasjon til privatpersonar slik at dei restaurerar og pussar opp i tråd med byen sine retningslinjer. Innbyggarane kan ta med seg gamle lister til vindauger og få retleiing til korleis pusse dei opp på restaureringssenteret. Kuldiga søkjer om å få status på UNESCO si verdsarvliste.

Kaffipause i Latvia — Å kose seg med kaffi og godsaker er utruleg viktig i alle samanhengar. Det er både Bygdekvinnelaget og damene i Latvia gode på å legge til rette for.

Damene på brua. Foto:aseime — Å reise på studietur saman gjev gode band og vennskap over landegrensene. Vi har så utruleg mykje til felles. Her er "damene på brua" i Kuldiga, Latvia. Jorun Henriksen, Ingun Talgø og Åsa Blomstedt, KulturÖsterbotten.

Studietur til Møre og Romsdal, Noreg
I byrjinga av september var det Norges Bygdekvinnelag som inviterte til studietur i Møre og Romsdal i samarbeid med prosjektdeltakarane frå Bygdekvinnelaget. Studieturen var på Gossen, Vassenden, Bjørnsund og i Molde.Gossen og Vassenden Bygdekvinnelag la til rette for gode opplevingar på Gossen og Vassenden.

Her kan du sjå heile programmet for dagane i Noreg!

Gossen serverte skalldyrbuffet. Deltakarane frå Finland og Latvia var heilt himmelfalne. SÅ god mat rett frå havet. Gossen Bygdekvinnelag hadde lagt ned ein stor innsats i å gjere alt for at alle skulle få gode og lærerike opplevingar!

Kystkultur
Kystkultur var hovudtema for besøket i Noreg. På øya Gossen står kystkulturen sterkt og med besøk på den gamle kystgarden Løvikremma, verksemda SALT og det nye kulturhuset fekk vi oppleve korleis tradisjonar og kultur er tett vevd saman med folk og nærmiljø. På Bjørnsund fekk vi oppleve mange av dei gamle tradisjonane med fisking frå trebåtar, reinsking av ederdun og historieforteljing om livet på øya.

Reinsing av ederdun er ein tradisjon dei er med på å halde i hevd på Bjørnsund leirskule.

Sigurd som er tilsett på Bjørnsund leirskule og Hustadvika adventures var alt frå båtførar til historieforteljar og krabbeekspert.

Romsdalen kystlag
Romsdalen kystlag inviterte til både roing og informasjon om deira sin jobb for å halde ved like den praktiske kunnskapen om klinkbåtbygging.

Forbundet kysten og Norges Bygdekvinnelag er to av få organisasjonar med UNESCO status I Noreg. Norges Bygdekvinnelag har rådgjevande status for tradisjonsmat frå Noreg, og har ei viktig oppgåve med ivaretakinga og vidareføringa av tradisjonsmat som immaterielle kulturarven. Forbundet KYSTEN har er rådgjevande organisasjon for UNESCO på feltene kystkultur, fartøyvern og maritimt kulturminnevern.

Samarbeid og læring mellom folk
Menneskemøter og læring er avgjerande for å kunne ta vare på kulturarven. Studieturane gav gode menneskemøter og deltakarane let seg imponere av dyktige folk som jobbar hardt for å ta vare på den immaterielle kulturarven. Dei nordisk-baltiske landa har mykje å lære av kvarandre og mykje til felles. Å få inspirasjon av kvarandre gjev idear til korleis vi best mogeleg kan vidareføre og ta vare på kulturarven vår.

På nettsida kan alle finne nyttig informasjon og tips til korleis ein kan jobbe for å ta vare på kulturarven.

Sjekk ut nettsida til prosjektet!

Atlanterhavsveien — Atlanterhavsvegen ved Hustadvika. Å oppleve natur, menneske og nærmiljø er viktig for å forstå den immaterielle kulturarven.

Solnedgang ved Hustadvika. Foto: Astrid Seime — Solnedgang ved Hustadvika!

Målet med prosjektet er å lære om immateriell kulturarv av kvarandre. Tre studieturar med besøk hjå kvarandre har vore ein viktig del av prosjektet. Søkjelyset har vore på metodar for deling og overføringa av tradisjonell kunnskap mellom folk.

Samarbeidspartnarane i prosjektet:

KulturÖsterbotten, Finland
Jaunpils Regional Development Center Wheel, Latvia
The Norwegian Society of Rural Women, Norway
Culture Projects Coordination Centre, Latvia

Prosjektet er finansiert av Nordplus Adult programmet. Sparebankstiftelsen har også vore med å støtta prosjektet gjennom midlar til prosjektet Bærekraftig matkunnskap.

Arbeidsgruppe
I prosjektet har Johanna Bjørkholm frå KulturÖsterbotten vore prosjektleiar og arbeidd saman med dei andre prosjektkoordinatorar frå dei ulike organisasjonane; Ilze Zarina, Renate Ziverte og Astrid Seime.

*Det har vore mange involverte i alle land som alle har bidratt til å løfte immateriell kulturarv.

Nettside: Safeguarding of Intangible Cultural Heritage through Learning

På nettsida kan du sjå mange fine bilder og filmar. Du kan også finne steg for steg instruksjonar som er til fri bruk.

UNESCO
Alle samarbeidspartnarane arbeider med levande tradisjonar og tradisjonell kunnskap, og UNESCO konvensjonen for vern av immateriell kulturarv var eit viktig utgangspunkt for prosjektet.

UNESCO konvensjonen skal verne den immaterielle kulturarven, og auke respekten for og kunnskapen om den. Den immaterielle kulturarven er levande tradisjonar og tradisjonell kunnskap som vert overført mellom folk.

Norges Bygdekvinnelag er rådgjevande organisasjon for UNESCO og jobbar aktivt for å ta vare på og føre vidare kunnskap om tradisjonell matkunnskap og mattradisjonar i Noreg.

Ved å vere akkreditert som rådgjevande organisasjon er Norges Bygdekvinnelag ein del av eit nettverk av organisasjonar over heile verda som jobber med immateriell kultur.